11η Σκυταλοδρομία Λόγου – Η τελευταία σκυτάλη στον Θεόδωρο Παπαγγελή
Η “11η Σκυταλοδρομία Λόγου”, μία από τις πιο βασικές δράσεις της διοργάνωσης “Αθήνα 2018 –Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου”, έριξε αυλαία στις 9 Απριλίου 2019 με τον ακαδημαϊκό, διαστημικό φυσικό, Σταμάτη Κριμιζή να παραδίδει την τελευταία σκυτάλη στον ακαδημαϊκό καθηγητή Λατινικής Φιλολογίας, Θεόδωρο Παπαγγελή.
Τη συζήτηση συντόνισαν η Μαρία Παναγιωτοπούλου, υπεύθυνη επικοινωνίας και γραφείου τύπου του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και ο Βασίλης Κιμούλης, επιμελητής της συνολικής δράσης της Σκυταλοδρομίας Λόγου.
Ρεπορτάζ/Συνεντεύξεις: Δάφνη Σκαλιώνη και Αλεξάνδρα Δέδου, Ανιέζα Μεχμέτι
Μετά τους Τίτο Πατρίκιο, Παντελή Μπουκάλα, Ρέα Γαλανάκη, Δημήτρη Δασκαλόπουλο, Μαρία Στασινοπούλου, Νίκο Βατόπουλο, Θοδωρή Γκόνη, Μάκη Τσίτα, Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος), Δήμο Αβδελιώδη, Βαγγέλη Πρατικάκη και Σταμάτη Κριμιζή, τη σκυτάλη πήρε ο Θεόδωρος Παπαγγελής, καθηγητής της Λατινικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Έτσι, περνάμε από τη Μαρτυρία-Αυτοβιογραφία με εκπρόσωπο τον Σταμάτη Κριμιζή και βιβλίο-αναφοράς το «Ταξίδι στο ηλιακό σύστημα» (εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2017) που έχει συγγράψει μαζί με τον δημοσιογράφο Βαγγέλη Πρατικάκη, στο Κλασικό έπος με εκπρόσωπο τον Θεόδωρο Παπαγγελή και βιβλίο-αναφοράς τη μετάφρασή του της «Αινειάδας» του Βιργιλίου (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2018). Δύο κειμενικά είδη και έργα, τα οποία εκ πρώτης όψεως δεν παρουσιάζουν καμία ομοιότητα, αλλά κινούνται πάνω στον ίδιο εκπαιδευτικό άξονα.
Για τον Θεόδωρο Παπαγγελή, η συμμετοχή του στη “Σκυταλοδρομία Λόγου” αλλά και η επιλογή του από τον συνάδελφό του, Σταμάτη Κριμιζή, ήταν ιδιαίτερα τιμητική.
Ο Σταμάτης Κριμιζής δήλωσε πως θεώρησε εξαιρετική τη μετάφρασή του Θεόδωρου Παπαγγελή στο έργο του Βιργιλίου και γι’ αυτό τον επέλεξε ως επόμενο σκυταλοδρόμο. Εξάλλου, η ιστορία του Αινεία είναι μια ιστορία περιπέτειας που του θυμίζει την προσωπική του ιστορία. Υποστήριξε μάλιστα πως ο Θεόδωρος Παπαγγελής αξίζει μια θέση στο Πάνθεον των Ελλήνων μεταφραστών έργων της αρχαιότητας.
Συνεπώς, στην αναμενόμενη απορία των παρευρισκομένων αναφορικά με τη σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτούς τους διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, τη διαστημική επιστήμη και την κλασική φιλολογία, ο Σταμάτης Κριμιζής απάντησε πως το κοινό στοιχείο που εντοπίζεται και στα δύο λογοτεχνικά έργα είναι η περιπέτεια.
Στο ίδιο μήκος κύματος κυμάνθηκε και η απάντηση του Θεόδωρου Παπαγγελή. «Υπάρχει και η Οδύσσεια του Διαστήματος! Άλλωστε η εξόρμηση στο διάστημα αποτελεί από μόνη της ένα έπος». Όπως ο Αινείας ταξίδεψε από την Τροία στη Ρώμη και έμεινε στην ιστορία, έτσι και ο Σταμάτης Κριμιζής ταξιδεύει από τη Γη στο Διάστημα, αφήνοντας το έργο του, επιστημονικό και λογοτεχνικό, ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
«Απαιτούνται ήρωες με αυταπάρνηση και γνώση, άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις που είναι έξω από τις κοινωνικές νόρμες. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω προκύπτει λοιπόν ότι τα δύο αυτά εγχειρήματα τέμνονται».
Η σημασία της Αινειάδας είναι ιδιαίτερη, καθώς εισάγει τους αναγνώστες στη λατινική γραμματεία και παρουσιάζει τις προϋποθέσεις δημιουργίας του ρωμαϊκού κόσμου. Όπως τόνισε ο μεταφραστής του έργου, Θεόδωρος Παπαγγελής, αποτελεί έναν ομηρικό μύθο, ένα κέλυφος μέσα στο οποίο επωάζεται η Ιστορική Ρώμη, που αποτέλεσε ένα διαχρονικό σύμβολο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ο ακαδημαϊκός Θεόδωρος Παπαγγελής επισήμανε πως «επίτευγμα του Ομήρου ήταν ο Βιργίλιος και επίτευγμα του Βιργιλίου ήταν ο Δάντης. Χάρη στα έργα των συγκεκριμένων προσώπων, που αποτελούν κεντρικούς άξονες της Δυτικής κουλτούρας, ο άνθρωπος μπορεί να μάθει πως φτιάχτηκε ο σημερινός κόσμος».
Ποια είναι όμως η σύνδεση του Σταμάτη Κριμιζή και του Θεόδωρου Παπαγγελή με το παρόν, αν αναλογιστεί κάποιος ότι ο ένας εκπροσωπεί το μέλλον και ο άλλος το παρελθόν; «Στοχεύουμε στο μέλλον, για να καταλάβουμε το παρελθόν. Στο παρόν, το σύμπαν δεν αλλάζει, εν αντιθέσει με την ανθρωπότητα που αλλάζει συνεχώς», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Σταμάτης Κριμιζής.
Για τον Θεόδωρο Παπαγγελή «το παρόν περιέχει το παρελθόν και το παρελθόν περιέχει το μέλλον». Στη δήλωση του ο καθηγητής τόνισε πως η αναφορά στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αποτελεί μια προσπάθεια για επιβολή τάξης στον κόσμο.
Τόσο το «Ταξίδι στο ηλιακό σύστημα» όσο και η «Αινειάδα» μπορούν να μεταδώσουν σημαντικές και χρήσιμες γνώσεις στη νεότερη γενιά. Παρά το γεγονός ότι το κλασικό διάβασμα έχει περιοριστεί και οι νέοι διαβάζουν αποσπασματικά, ο Θεόδωρος Παπαγγελής εξέφρασε την αισιοδοξία του για μεταβολή της εν λόγω κατάστασης.
Ο Σταμάτης Κριμιζής κάνοντας λόγο και για τα δύο έργα της “11ης Σκυταλοδρομίας Λόγου”, τόνισε πως η νέα γενιά πρέπει να μάθει για την ιστορία ενός πολιτισμού, ενώ παράλληλα οι παλιότεροι οφείλουν να διδάξουν στα παιδιά τι σημαίνει εξερεύνηση.
Η Εριφύλη Μαρωνίτη, συντονίστρια της διοργάνωσης “Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου”, η οποία ολοκληρώθηκε στις 21 Απριλίου 2019, μας απάντησε στο ερώτημα αν επιτεύχθηκαν οι αρχικοί στόχοι που είχαν θέσει ως διοργανωτές πριν από έναν χρόνο.
Η Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Γραφείου Τύπου της διοργάνωσης “Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου” Άννα Ρούτση, μίλησε για ένα ταξίδι προς διάφορους προορισμούς με ποικίλους στόχους, συμπληρώνοντας ότι εκτός από τα στοιχεία του αλληλοσεβασμού και της αλληλεγγύης, έντονη ήταν και η επιθυμία τόσο των σκυταλοδρόμων όσο και του κοινού να καθιερωθεί η Σκυταλοδρομία Λόγου ως θεσμός ανεξάρτητα από την Πρωτεύουσα Βιβλίου.
Η ολοκλήρωση της δράσης πραγματοποιήθηκε σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα με σχεδόν όλους τους «σκυταλοδρόμους» της να παρευρίσκονται.
(από αριστερά) Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Soloúp, Δήμος Αβδελιώδης, Σταμάτης Κριμιζής, Θεόδωρος Παπαγγελής, Μαρία Στασινοπούλου, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Νίκος Βατόπουλος
«Όπως απόψε κάναμε αυτήν την πορεία από τα αστέρια στον άνθρωπο και από τον Επίκουρο στο σήμερα, έτσι και όλη η δράση της Σκυταλοδρομίας έχει να κάνει με μια κίνηση και μια αναζήτηση αυτογνωσίας, που σχετίζεται με τη γνώση στις διάφορες μορφές της» σχολίασε σχετικά με τη δράση ο Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος). Τον λόγο πήραν διαδοχικά πολλοί «σκυταλοδρόμοι», οι οποίοι μοιράστηκαν την χαρά τους που συμμετείχαν σε αυτήν την διοργάνωση και εξέφρασαν την επιθυμία να μην σταματήσει εδώ.
«Πλέον είναι στο χέρι μας αυτό το ταξίδι των ιδεών να συνεχιστεί από στόμα σε στόμα, από φίλο σε φίλο, από βιβλίο σε βιβλίο» , δήλωσε κλείνοντας τη βραδιά ο επιμελητής της δράσης, Βασίλης Κιμούλης.
Οι «σκυταλοδρόμοι» της 11ης Σκυταλοδρομίας Λόγου
Δρ. Σταμάτης Κριμιζής
Ο ακαδημαϊκός Σταμάτιος Κριμιζής έλαβε το πτυχίο του στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (1961), το masters (1963) και διδακτορικό (1965) του στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, όπου και υπηρέτησε ως καθηγητής. Το 1968 μετακινήθηκε στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, έγινε επιστημονικός διευθυντής το 1980, επικεφαλής της Διοίκησης Διαστήματος το 1991 και ομότιμος διευθυντής το 2004.
Πέρα από τις διοικητικές του δραστηριότητες, είναι επικεφαλής ερευνητής σε διάφορες διαστημικές αποστολές της NASA, συμπεριλαμβανομένων των Voyagers 1, 2 στους εξωτερικούς πλανήτες, τη Διαστρική Αποστολή Voyager και την αποστολή του Cassini-Huygens στον Κρόνο και Τιτάνα. Έχει σχεδιάσει και κατασκευάσει όργανα που έχουν ταξιδέψει και στους εννέα κλασικούς πλανήτες. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 600 εργασίες σε περιοδικά με κριτές και βιβλία με πάνω από 18.000 ετεροαναφορές σχετικά με τη φυσική του Ήλιου, τον μεσοαστρικό χώρο, τις πλανητικές μαγνητόσφαιρες και την ηλιόσφαιρα.
Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 2004 στην έδρα Επιστήμης του Διαστήματος, υπηρέτησε ως εκπρόσωπος της Ελλάδος στο συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA, 2006-2010) και ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ, 2010-2013). Τελευταίες διακρίσεις είναι το (τρίτο) Medal for Exceptional Scientific Achievement (2014) της NASA, το Cassini Medal της Ευρωπαϊκής Γεωφυσικής Ένωσης (2014), το Trophy for Lifetime Achievement (2015) του Smithsonian National Air and Space Museum (NASM) στην Ουάσινγκτον, το Space Flight Award (2015) της Αμερικανικής Αστροναυτικής Εταιρίας, το NASM Trophy for Current Achievement (New Horizons Team, 2016), το NASA Exceptional Public Service Medal (2016), το Theodore von Karman Award (2017) της Διεθνούς Ακαδημίας Αστροναυτικής. Τέλος, εξελέγη μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας (2017).
Θεόδωρος Παπαγγελής
Ο Θεόδωρος Παπαγγελής είναι καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Γεννήθηκε το 1952 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Πήρε πτυχίο κλασικής φιλολογίας από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, και είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Kαίμπριτζ. Οι ακαδημαϊκές του μελέτες, ξενόγλωσσες και ελληνικές, εστιάζονται στη λατινική και ελληνιστική λογοτεχνία.
Πιο φιλική στο ευρύ αναγνωστικό κοινό θέλει να είναι η μετάφραση της «Ερωτικής τέχνης» του Οβιδίου (Καστανιώτης, 2000) -του πιο μακρόσυρτου και πνευματώδους ερωτικού σαλπίσματος στην ιστορία της δυτικής ποίησης, ενώ το πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τον τίτλο «Η Ρώμη και ο κόσμος της» (ΙΝΣ, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, 2005), δοκιμάζει λιγότερο προφανή μονοπάτια για την ξενάγηση του επισκέπτη στα αξιοθέατα και αξιομνημόνευτα της ρωμαϊκής ιστορικής και πολιτισμικής υπερπαραγωγής.
Από το 1978 διδάσκει στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από τον Απρίλιο του 2013 είναι τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Λίγα λόγια για τη δράση
Η Σκυταλοδρομία έφερε Έλληνες συγγραφείς από διαφορετικά κειμενικά είδη πιο κοντά στο κοινό, αλλά και πιο κοντά μεταξύ τους, σε μια πρωτότυπη διαδοχή ιδεών, κειμένων και λόγου, που σαν θεμελιώδη βάση έχει τον σεβασμό, την αλληλοεκτίμηση, καθώς και τον ανοιχτό διάλογο. Οι συγγραφείς επέλεγαν ο καθένας το αγαπημένο του βιβλίο από διαφορετική κατηγορία λόγου (Ποίηση, Ιστορία, Βιογραφία/Απομνημονεύματα/Ημερολόγιο, Μυθιστόρημα, Νουβέλα-Διήγημα, Επιστήμη, Θέατρο, Βιβλία για παιδιά και εφήβους, Φιλοσοφία, Κριτική-Δοκίμιο, κ.ά.).
Στη συνέχεια καλούσαν τον συγγραφέα του βιβλίου αυτού σε έναν ανοικτό, δημόσιο διάλογο, με τη συμμετοχή του κοινού, παραδίδοντάς του τη Σκυτάλη, προκειμένου, στην επόμενη εκδήλωση, να επιλέξει και να παρουσιάσει τον επόμενο δημιουργό.
*Το πρόγραμμα της διοργάνωσης Αθήνα 2018 –Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου υλοποιείται χάρη στη στήριξη και των δωρητών: Μέγας δωρητής είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Χρυσοί δωρητές είναι το Ίδρυμα Ι. Λάτση και η εταιρία Core Α.Ε. Δωρητές είναι το Ίδρυμα Ωνάση, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), το Ίδρυμα Α. Κ. Λασκαρίδη και ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ). Πολύτιμοι υποστηρικτές είναι η Aegean Airlines, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών και η εταιρεία Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ).
